I have arranged the language to allow for the
analysis
of ideas into independent words, so that the entire language,
instead of consisting of words in various grammatical forms, is
made up exclusively of
unchanging [invariant] words. If
you take a text written in my language, you will find that every
word appears
always in one invariant form
only,
namely in that form in which it is printed in the dictionary. And
the various grammatical forms, the reciprocal relations among
the words, and so on, are expressed through the combination of
invariant words. But because a linguistic structure of this kind is
entirely foreign to European peoples and it would be difficult for
them to grow used to it, I have presented this analytical aspect
of the language in a completely different way, in conformity with
the spirit of the European languages, so that anyone learning my
language with a textbook, without having read the introduction
first (which is quite unnecessary to the learner), would not even
imagine that the construction of this language differed from his
or her mother tongue. The word
fratino, for example, in
reality consists of three words:
frat 'brother',
in
'woman',
o ('something that is, or exists') (= that
which is a
brother-woman
= 'sister'). But the textbook explains
fratino as follows:
'brother' is
frat, and it ends in
-o because all nouns
end in
-o in the nominative, hence
frat'o; to indicate
the female form of this same idea, we add the small word
in,
hence
frat'in'o; and the apostrophes are added to show the
constituent grammatical parts of the word. In this way the
analytical
nature of the language in no way embarrasses the student; he does not
even suspect that what he calls an ending or a prefix or a suffix
is, in fact, an entirely free-standing word, which carries the same
meaning whether it comes at the beginning or end of another word or
stands on its own; that every word can be used equally as a root-word
or as a grammatical particle. [Zamenhof 1903: 234-35]
Mi aranĝis plenan
dismembrigon de la ideoj en memstarajn
vortojn, tiel ke la tuta lingvo, anstataŭ vortoj en diversaj
gramatikaj formoj, konsistas sole nur el
senŝanĝaj
vortoj. Se vi prenos verkon, skribitan en mia lingvo, vi trovos, ke
tie ĉiu vorto sin trovas
ĉiam kaj
sole en
unu konstanta formo, nome en tiu formo, en kiu ĝi estas presita
en la vortaro. Kaj la diversaj formoj gramatikaj, la reciprokaj
rilatoj inter la vortoj k. t. p. estas esprimataj per la kunigo de
senŝanĝaj vortoj. Sed ĉar simila konstruo de lingvo
estas tute fremda por la Eŭropaj popoloj kaj alkutimiĝi al
ĝi estus por ili afero malfacila, tial mi tute alkonformigis
tiun ĉi dismembriĝon de la lingvo al la spirito de la
lingvoj Eŭropaj, tiel ke se iu lernas mian lingvon laŭ
lernolibro, ne traleginte antaŭe la antaŭparolon (kiu por
la lernanto estas tute senbezona), — li eĉ ne supozos, ke
la konstruo de tiu ĉi lingvo per io diferencas de la konstruo de
lia patra lingvo. Tiel ekzemple la devenon de la vorto « fratino
», kiu en efektiveco konsistas el tri vortoj :
frat
(frato),
in (virino),
o (kio estas, ekzistas) (—
kio estas
frato-virino
= fratino), — la lernolibro klarigas en la sekvanta maniero
: frato =
frat; sed ĉar ĉiu substantivo en la
nominativo
finiĝas per « o » — sekve
frat'o; por la formado de la sekso virina de tiu sama ideo,
oni enmetas la vorteton « in »; sekve fratino —
frat'in'o; kaj la signetoj estas skribataj tial, ĉar la
gramatiko postulas ilian metadon inter la apartaj konsistaj partoj
de la vortoj. En tia maniero la dismembriĝo de la lingvo neniom
embarasas la lernanton; li eĉ ne suspektas, ke tio, kion li
nomas finiĝo aŭ prefikso aŭ sufikso, estas tute
memstara vorto, kiu ĉiam konservas egalan signifon, tute egale,
ĉu ĝi estos uzata en la fino aŭ en la komenco de alia
vorto aŭ memstare, ke ĉiu vorto kun egala rajto povas esti
uzata kiel vorto radika aŭ kiel gramatika parteto.
